به گزارش روابط عمومي بيمارستان ياس سپيد؛ روز جهانی تیروئید هر سال در ۲۵ می (۴ خرداد) برگزار می‌شود. هدف از این روز افزایش آگاهی درباره‌ی بیماری‌های تیروئید، تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر آن‌هاست.
در ادامه یک مطلب علمی خلاصه درباره‌ی تیروئید,؛
غده تیروئید و بیماری‌های آن
غده تیروئید یکی از غدد درون‌ریز بدن است که در جلوی گردن قرار دارد و هورمون‌هایی به نام T3 (تری‌یدوتیرونین) و T4 (تیروکسین) ترشح می‌کند. این هورمون‌ها نقش مهمی در تنظیم سوخت‌وساز بدن، ضربان قلب، دمای بدن، عملکرد مغز، و رشد دارند.
شایع‌ترین اختلالات تیروئید:
1. کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism):
کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی.
علائم: خستگی، افزایش وزن، یبوست، خشکی پوست، احساس سرما، افسردگی.
شایع‌ترین علت: بیماری هاشیموتو (نوعی اختلال خودایمنی).
2. پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism):
افزایش غیرطبیعی هورمون‌های تیروئیدی.
علائم: کاهش وزن، اضطراب، تعریق زیاد، لرزش دست، تپش قلب، بی‌خوابی.
شایع‌ترین علت: بیماری گریوز (نوعی اختلال خودایمنی).
3. ندول‌ها و گواتر:
ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند.
گواتر (بزرگ شدن تیروئید) می‌تواند در کم‌کاری یا پرکاری دیده شود.
4. سرطان تیروئید:
نسبتاً نادر اما معمولاً با پیش‌آگهی خوب در صورت تشخیص زودهنگام.
آزمایش‌های رایج برای بررسی عملکرد تیروئید:
TSH: حساس‌ترین شاخص عملکرد تیروئید.
Free T4 / Free T3: برای بررسی مستقیم هورمون‌های تیروئیدی.
آنتی‌بادی‌ها: برای تشخیص بیماری‌های خودایمنی مانند هاشیموتو و گریوز.
نکات مهم در سلامت تیروئید:
مصرف کافی ید (از طریق نمک یددار یا غذاهای دریایی) برای عملکرد مناسب تیروئید ضروری است.
خانم‌ها بیشتر از آقایان در معرض بیماری‌های تیروئیدی هستند.
بیماری تیروئید می‌تواند در بارداری، سلامت قلب و روان فرد تأثیر بگذارد.
کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism)
کم‌کاری تیروئید یعنی غده تیروئید نتونه به مقدار کافی هورمون‌های T3 و T4 رو بسازه. این هورمون‌ها برای سوخت‌وساز بدن، عملکرد مغز، قلب، دستگاه گوارش و روان ضروری هستن.
علت‌ها:
شایع‌ترین علت در دنیا: کمبود ید
شایع‌ترین علت در کشورهایی مثل ایران که نمک یددار مصرف میشه:
بیماری هاشیموتو (نوعی اختلال خودایمنی که تیروئید رو تخریب می‌کنه)
علائم کم‌کاری تیروئید:
خستگی مداوم
افزایش وزن یا سختی در کاهش وزن
خشکی پوست و ریزش مو
احساس سرما حتی در هوای معتدل
یبوست
افسردگی، کندی ذهن، فراموشی
نامنظمی قاعدگی یا یائسگی زودرس
کندی ضربان قلب
تشخیص:
مهم‌ترین آزمایش، TSH هست.
TSH بالا + T4 پایین = کم‌کاری قطعی
TSH بالا ولی T4 نرمال = کم‌کاری تحت‌بالینی
درمان:
لووتیروکسین (Euthyrox یا Levothyroxine) که تو هم مصرف می‌کنی.
بهتره صبح‌ها ناشتا، ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از صبحانه مصرف بشه.
با بعضی مواد نباید هم‌زمان خورده بشه: شیر، آهن، کلسیم، سویا، داروهای ضداسید معده.
اگر مصرفش رو فراموش کردید، تا چند ساعت بعد می‌تونی بخوری ولی نه همراه غذا.
تجویز لووتیروکسین باید با نظر پزشک باشه.
توصیه‌های تغذیه‌ای:
منابع ید: ماهی، میگو، تخم‌مرغ، لبنیات، نمک یددار
پرهیز از مصرف زیاد سویا، کلم، گل‌کلم، شلغم به صورت خام (در مقادیر بالا عملکرد تیروئید رو مختل می‌کنن)
مصرف منظم آب، فیبر، و ورزش ملایم برای پیشگیری از یبوست و چاقی
تیروئید بزرگترین غده درون ریز بدن است و عملکرد آن بر بسیاری از غدد دیگر مؤثر است.
هورمون تیروئید بر روی عملکرد قلب، روده، کبد، کلیه، پوست، مغز و عضلات نقش دارد.
بیش از 200 میلیون نفر مبتلا به اختلالات تیروئید هستند که از این تعداد حدود نیمی از آن‌ها بیماری کم‌کاری تیروئید دارند.
زنان 5 تا 8 برابر بیشتر از مردان به کم‌کاری تیروئید و یا اختلالات دیگر غده تیروئید مبتلا می‌شوند.
تست عملکرد تیروئید یکی از شایع‌ترین تست‌های درخواستی در انجام بیماری‌های بالینی و نازایی است.
اختلالات تیروئید و زنانی که باردار شده‌اند، در معرض خطر بالای سقط مکرر یا سخت شدن زایمان هستند.
کم‌کاری تیروئید باعث ایجاد علائم گوارشی و یبوست، خستگی، افزایش وزن، افسردگی، و سردی انتهاها است.
کم‌کاری تیروئید می‌تواند در انجام فعالیت‌های روزمره مثل کار کردن، خواب (بی‌خوابی) و سلامتی مؤثر باشد.
اگر تیروئید به اندازه کافی هورمون ترشح نکند، بدن نمی‌تواند انرژی لازم را تولید کند.
کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث ناباروری در زنان گردد. همچنین می‌تواند از بارداری شدن تخمک جلوگیری نماید.
کم‌کاری تیروئید در دوران بارداری می‌تواند باعث مشکلات تیروئیدی در نوزاد گردد.
کم‌کاری تیروئید قابل درمان است.
اختلالات تیروئید پنهان یا بدون علامت (به خصوص کم‌کاری تیروئید) در بیماران بسیار بالا است.
مصرف مستمر برخی از داروها مثل آمیودارون (داروی قلبی) و لیتیوم (داروی ضد افسردگی) احتمال بروز اختلالات تیروئیدی را افزایش می‌دهد.
غده تیروئید نقش مهمی در رشد طبیعی مغز، رشد و نمو نوزادان و کودکان نقش اساسی دارد.
بیمار کم‌کاری تیروئید در زنان باردار می‌تواند منجر به هیپوتیروکسی در جنین شود.
ثابت شده است که بیماران دچار هیپوتیروکسی در دوران بارداری دچار اختلالات یادگیری در دانش‌آموز است.
قبل از اقدام به بارداری با سلامت تیروئید خود اطمینان یابید.
باید توجه داشت بیماران دچار اختلالات تیروئید تحت نظر پزشک متخصص غدد یا پزشک متخصص زنان باردار شوند.
اختلالات تیروئید در زنان:
فقط 2 درصد از کل جامعه تیروئیدی تشخیص داده شده‌اند.
اختلالات تیروئیدی و خطراتی برای ایمنی بدن، بیماری‌های التهابی، باکتریایی و ویروسی از عوامل خطر بروز بیماری‌های تیروئیدی هستند.
سابقه فامیلی ابتلا به بیماری‌های تیروئیدی، از عوامل خطر بروز اختلالات تیروئیدی محسوب می‌شود.
برخی بیماری‌های خاص همچون بیماری‌های کبدی، سلیاک، دیابت نوع یک، سندروم داون، سندروم ترنر، بیماری‌های خودایمنی و بیماری‌های پوستی مثل ویتیلیگو (پیسی) در ارتباط با بروز اختلالات تیروئیدی هستند.
مصرف دخانیات (سیگار، قلیان…) نیز بر بروز اختلالات تیروئیدی مؤثر است.
اختلالات تیروئید ممکن است باعث بروز ناباروری به علت زیاد بودن هورمون‌های مردانه و نازایی شود و به همین دلیل کم‌کاری و پرکاری تیروئید ایجاد می‌گردد.
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) به حالتی گفته می‌شود که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3) تولید می‌کند. این وضعیت باعث افزایش متابولیسم بدن می‌شود و می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند.
علائم شایع پرکاری تیروئید:
کاهش وزن با وجود اشتهای زیاد
ضربان قلب سریع یا نامنظم (تپش قلب)
اضطراب، تحریک‌پذیری یا عصبی بودن
تعریق زیاد و عدم تحمل گرما
لرزش دست‌ها
اختلال در خواب
بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)
نازک شدن پوست و شکنندگی موها
اختلالات قاعدگی در زنان
شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید:
بیماری گریوز (Graves’ disease): یک بیماری خودایمنی که باعث تحریک بیش‌ازحد تیروئید می‌شود.
سایر علل:
گره‌های پرکار تیروئیدی (toxic nodular goiter)
التهاب تیروئید (thyroiditis)
مصرف بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی
درمان‌ها:
داروهای ضد تیروئید مثل متیمازول (Methimazole)
ید رادیواکتیو برای تخریب بخشی از بافت تیروئید
جراحی در موارد خاص
داروهای کنترل علائم مانند بتابلوکرها برای کاهش تپش قلب و لرزش
بدون دیدگاه