به گزارش روایط عمومی بیمارستان یاس سپید، روز جهانی هپاتیت که هر ساله در تاریخ ۲۸ ژوئیه (۶ مرداد) برگزار می‌شود، فرصتی ارزشمند برای جلب توجه جهانیان به یکی از جدی‌ترین تهدیدهای سلامت عمومی است. شعار امسال این روز، «پیش به سوی حذف هپاتیت» است؛ شعاری که نشان می‌دهد جامعه پزشکی و تمام مردم باید با هم در مسیر ریشه‌کن کردن این بیماری گام بردارند. در سال ۲۰۲۵ تمرکز اصلی در این مسیر بر هپاتیت C قرار گرفته است؛ نوعی از هپاتیت ویروسی که با وجود پیشرفت‌های درمانی چشمگیر، همچنان میلیون‌ها نفر در جهان با آن زندگی می‌کنند.
هپاتیت C چیست و چرا باید به حذف آن بیاندیشیم؟
هپاتیت C یک عفونت ویروسی مزمن است که کبد را هدف قرار می‌دهد و می‌تواند بدون درمان، منجر به سیروز، نارسایی کبد و سرطان کبد شود. ویژگی خطرناک این بیماری در ماهیت پنهان آن است؛ بسیاری از مبتلایان در مراحل اولیه بیماری هیچ نشانه‌ای ندارند و زمانی متوجه می‌شوند که آسیب جدی به کبد وارد شده است. به همین دلیل، سازمان جهانی بهداشت و نهادهای پزشکی تاکید ویژه‌ای بر غربالگری و تشخیص زودهنگام این بیماری دارند.
با وجود اینکه درمان‌های نوین ضدویروسی مستقیم (DAAs) موفق شده‌اند بیش از ۹۵ درصد بیماران را درمان کنند، اما عدم آگاهی از بیماری و مشکلات دسترسی به درمان از مهم‌ترین موانع در مسیر «پیش به سوی حذف هپاتیت C» محسوب می‌شوند.
چرا حذف هپاتیت C اهمیت ویژه‌ای دارد؟
در میان انواع مختلف هپاتیت ویروسی، هپاتیت C نقش قابل توجهی در مرگ‌ومیر جهانی ناشی از بیماری‌های کبدی دارد. اهمیت حذف این بیماری را می‌توان در چند نکته خلاصه کرد:
۱. پرهیز از پیشرفت به مراحل پیشرفته بیماری کبدی
هپاتیت C در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به فیبروز و سیروز کبد شود و نهایتاً فرد را به پیوند کبد نیازمند کند.
۲. کاهش موارد سرطان کبد
هپاتیت C یکی از علل اصلی بروز کارسینوم سلول‌های کبدی (HCC) است. حذف این بیماری می‌تواند آمار سرطان کبد را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد.
۳. بار اقتصادی کمتر
هزینه‌های درمان مراحل پیشرفته بیماری و پیوند کبد بسیار بالاست. با حذف هپاتیت C، هزینه‌های سنگین تحمیل‌شده به بیماران و سیستم‌های بهداشتی کاهش می‌یابد.
۴. پیشگیری از انتقال بیشتر
با درمان بیماران و جلوگیری از مزمن شدن عفونت، می‌توان چرخه انتقال ویروس را شکست.
مسیر جهانی برای حذف هپاتیت C؛ اهداف و استراتژی‌ها
سازمان جهانی بهداشت هدف حذف هپاتیت‌های ویروسی را تا سال ۲۰۳۰ اعلام کرده است. این هدف شامل کاهش ۹۰ درصدی عفونت‌های جدید و کاهش ۶۵ درصدی مرگ‌ومیر مرتبط با هپاتیت است. برای رسیدن به این هدف، اقدامات کلیدی زیر ضروری است:
گسترش غربالگری
شناسایی افراد مبتلا به هپاتیت C که هنوز از بیماری خود بی‌اطلاع هستند، نخستین گام در مسیر حذف است. به‌ویژه در گروه‌های پرخطر مانند افراد با سابقه استفاده از سرنگ مشترک، دریافت‌کنندگان خون و فرآورده‌های خونی قبل از سال ۱۹۹۲، بیماران دیالیزی و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای.
درمان همگانی
تامین دسترسی عادلانه و گسترده به درمان‌های DAAs برای همه مبتلایان، بدون تبعیض.
آگاهی‌رسانی به عموم جامعه
با اطلاع‌رسانی درست درباره راه‌های انتقال، اهمیت تشخیص زودهنگام و موثر بودن درمان، می‌توان ترس و انگ اجتماعی را کاهش داد.
پیشگیری از موارد جدید ابتلا
رعایت اصول بهداشتی در مراکز درمانی و دندان‌پزشکی، استفاده از وسایل شخصی، و آگاهی درباره رفتارهای پرخطر در کاهش موارد جدید نقش اساسی دارد.
نقش پیشگیری؛ سنگ بنای حذف هپاتیت C
هرچند درمان‌های جدید افق روشنی ایجاد کرده‌اند، اما پیشگیری همچنان اهمیت حیاتی دارد. نکات کلیدی پیشگیری از هپاتیت C عبارت‌اند از:
- خودداری از استفاده مشترک از سرنگ، تیغ، مسواک و سایر وسایل شخصی
- اطمینان از رعایت اصول استریلیزاسیون در مراکز پزشکی و دندان‌پزشکی
- آموزش افراد در زمینه خطرات مصرف مواد مخدر تزریقی
- تشویق افراد پرخطر به انجام تست‌های غربالگری
درمان‌های جدید؛ نقطه امید بیماران هپاتیت C
در دهه‌های گذشته، درمان هپاتیت C با داروهایی مانند اینترفرون همراه با عوارض جانبی قابل توجه و میزان موفقیت محدود بود. اما کشف و توسعه داروهای ضدویروسی مستقیم (DAAs) انقلابی در درمان این بیماری ایجاد کرد. این داروها با طول درمان کوتاه‌تر (۸ تا ۱۲ هفته) و اثربخشی بالاتر از ۹۵ درصد، امکان درمان قطعی را در اکثر بیماران فراهم کرده‌اند. علاوه بر این، این داروها تحمل‌پذیری بسیار بهتری دارند و عوارض جانبی کمتری ایجاد می‌کنند.
دسترسی گسترده به این درمان‌ها، کلید اصلی تحقق شعار «پیش به سوی حذف هپاتیت» به شمار می‌رود.
چالش‌های حذف هپاتیت C در جهان
با وجود پیشرفت‌ها، مسیر حذف هپاتیت C خالی از چالش نیست. برخی از مهم‌ترین موانع عبارت‌اند از:
- شناسایی‌نشدن تعداد زیادی از مبتلایان به دلیل بدون علامت بودن بیماری
- هزینه بالای درمان در برخی کشورها و عدم پوشش بیمه‌ای کافی
- انگ اجتماعی که باعث می‌شود افراد از انجام آزمایش و درمان خودداری کنند
- کمبود زیرساخت‌های آزمایشگاهی در برخی مناطق
- وجود رفتارهای پرخطر مانند مصرف مواد تزریقی که همچنان باعث گسترش بیماری می‌شود
اهمیت آموزش و اطلاع‌رسانی در مسیر حذف هپاتیت C
آگاهی عمومی یکی از مؤثرترین ابزارها برای کاهش شیوع هپاتیت C است. مردم باید بدانند که:
- هپاتیت C با تماس‌های روزمره، غذا خوردن یا دست دادن منتقل نمی‌شود.
- این بیماری در اغلب موارد با درمان‌های جدید قابل درمان کامل است.
- انجام تست‌های غربالگری به‌ویژه برای گروه‌های پرخطر بسیار ضروری است.
- پیشگیری از طریق رعایت اصول بهداشتی و دوری از رفتارهای پرخطر امکان‌پذیر است.
نقش مردم در تحقق شعار «پیش به سوی حذف هپاتیت»
مردم می‌توانند با رعایت موارد زیر در مسیر حذف این بیماری سهیم باشند:
- انجام آزمایش‌های غربالگری در صورت داشتن عوامل خطر
- تشویق اطرافیان به آگاهی از وضعیت سلامت کبد خود
- دوری از رفتارهای پرخطر به ویژه استفاده مشترک از وسایل تیز
- پیگیری و تکمیل درمان طبق نظر پزشک
جایگاه مراکز درمانی و بیمارستان‌ها در حذف هپاتیت C
مراکز درمانی و بیمارستان‌ها نقش اساسی در شناسایی، درمان و آموزش بیماران دارند. برخی از وظایف کلیدی این مراکز عبارت‌اند از:
- اجرای برنامه‌های غربالگری گروه‌های پرخطر
- فراهم کردن داروهای ضدویروسی و پیگیری درمان بیماران
- آموزش پرسنل و بیماران درباره راه‌های پیشگیری
- همکاری با سازمان‌های مردم‌نهاد برای افزایش آگاهی عمومی
امید به آینده؛ آیا حذف هپاتیت C ممکن است؟
با توجه به پیشرفت‌های علمی و همکاری جهانی، حذف هپاتیت C دیگر یک رؤیای دور از دسترس نیست. برخی کشورها توانسته‌اند گام‌های بلندی در این مسیر بردارند. با اراده سیاسی قوی، حمایت مالی کافی، گسترش درمان و غربالگری، و تلاش همگانی، می‌توان به دنیایی بدون هپاتیت C امیدوار بود.
نگاه جهانی به آینده بدون هپاتیت C
هدف سازمان جهانی بهداشت برای حذف هپاتیت C تا سال ۲۰۳۰، فرصتی تاریخی برای نجات جان میلیون‌ها نفر است. تحقق این هدف، به معنای داشتن دنیایی با موارد کمتر سرطان کبد، سیروز و پیوند کبد خواهد بود. هر کشوری با توجه به شرایط خاص خود، باید استراتژی‌های متناسب را اجرا کند.
سوالات متداول درباره هپاتیت C
آیا هپاتیت C درمان قطعی دارد؟
بله، با داروهای جدید ضدویروسی مستقیم در اغلب بیماران امکان درمان کامل وجود دارد.
هپاتیت C چگونه منتقل می‌شود؟
عمدتاً از طریق تماس با خون آلوده، مانند استفاده مشترک از سرنگ، دریافت خون آلوده و در برخی موارد از طریق روابط جنسی.
آیا واکسن هپاتیت C وجود دارد؟
متأسفانه در حال حاضر واکسن تایید شده‌ای برای هپاتیت C وجود ندارد، بنابراین پیشگیری و غربالگری اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
آیا همه افراد باید آزمایش هپاتیت C بدهند؟
انجام آزمایش برای افراد پرخطر توصیه می‌شود. پزشکان با در نظر گرفتن سابقه پزشکی هر فرد تصمیم‌گیری می‌کنند.
جمع‌بندی
شعار امسال روز جهانی هپاتیت یعنی «پیش به سوی حذف هپاتیت» یادآور یک مسئولیت مشترک برای رسیدن به جهانی عاری از این بیماری است. هپاتیت C با وجود درمان‌های موثر، همچنان تهدیدی جدی برای سلامت عمومی است. اما با آگاهی، پیشگیری، غربالگری گسترده و درمان به موقع، می‌توان چرخه انتقال این بیماری را شکست و گامی بلند به سوی حذف آن برداشت. اکنون زمان آن رسیده است که همه، چه بیماران و چه نظام‌های بهداشتی، متحد شوند تا در این مسیر سرنوشت‌ساز موفق شویم.
بدون دیدگاه